BÜYÜK HAREKET BAŞLIYOR… (2011-2012 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI HAYIRLI OLSUN)

19 Eylül 2011 tarihi itibarıyle; tüm okullarımızda eğitim-öğretim süreci öğrencilerin de aktif katılımı ile resmen başlıyor. Bu vesile ile tüm öğrencilerimizin, eğitim camiasının ve anne-babaların yeni eğitim-öğretim yılını içtenlikle kutluyor ve başarılı bir yıl geçirmelerini temenni ediyoruz. Bu gün okula ilk defa adım atacak çocuklarımız, 6.sınıfa geçerek yeni ve değişik bir düzen ile okul hayatına devam edecek öğrencilerimiz ve gençliğinde bir göstergesi olarak ortaöğretime başlayacak olan tüm öğrencilerimiz için farklı bir an ve başlangıçtır . Tüm bu bireylerin hayatlarının bu anındaki en önemli yaşantıları uyum ve kabul konularında yaşanacaktır. Milli Eğitim Bakanlığı’nında uyguladığı okula yeni başlayan çocuklarımızın okula uyum ve ailelerine eğitim desteği çalışmaları da konunun ne kadar önemli olduğuna açık bir vurgudur.

İlköğretime başlamadan okulöncesi eğitime devam eden çocukların birçok konuda önemli gelişmeler sağladığı artık önemli bir eğitsel tespittir. Ayrıca okulöncesi eğitime devam eden bir çocuğun diğer çocuklara nazaran fazla bir uyum problemi yaşamadığı, kendisine olan güveninin daha yüksek olduğu da bilinmektedir Okula yeni başlayan çocuklar için öğretmenlerin daha dikkatli olması gerekmektedir. Öğretmenler mutlaka onlara bir anne-baba şefkatiyle yaklaşmalı ve daha esnek davranmalıdır. Aslında bu esneklik İlköğretimin ilk yılları için tüm çocuklara gösterilmelidir. Kişilik gelişimi ve kazanımının en hızlı olduğu bu dönemde, çocukları gereğinden fazla sıkmamalı. Sevgi, şefkat duygularını her alanda yoğunlaştırmalıyız.

Ayrıca ara sınıflardaki öğrenciler için de okulların eğitim-öğretim sürecine başlamaları özel bir heyecan ve özlem konusudur. Bu aynı zamanda tüm toplumsal hayatta başlatılacak büyük bir hareketin de başlangıcıdır. Artık tüm yaşantımız ve toplumsal düzenlemeler adeta okulların varlığına entegre olmuş durumdadır. Yani okullarla birlikte büyük hareket başlıyor.

Özellikle uzun bir tatilin sonrasında öğrencilerin yeniden derslere motive olması ve okulun havasına girmesi için normalden daha fazla destek ve sabır gerekebilir. Ailelerin bu konularda aceleci davranarak çocuklarını sıkmamaları, öğretmenlerin ise olası problemlere anlayışla yaklaşması önemlidir.

Yeni eğitim anlayışı da beraberinde getirdiği değişimlerin yanında artık dinamik ve gelişmeye açık eğitim ortamları ve eğitimciler gerektirmektedir.Bu beklentinin de karşılanması oranında uyum, başarı, mesleki tatmin ve mutluluk sürece renk katacaktır.

Bir diğer önemli konu ise; Okul ve kurallı bir ortamla ilk karşılaşacak çocuklarımız için okul fobisi yada ayrılık kaygısı konusunun ele alınmasına önemli ihtiyaç hissedilmektedir.

Çocuklardaki okuldan aşırı korku ; kaynağını genellikle aileden almaktadır. Çocuk aile içindeki düzenini, özellikle annesini kaybetme korkusu içine girer. Bu korku çocukta bilinç düzeyine gelmez ve çocuk bu korkuyu okula yansıtır.

Okul fobisinin temel belirtisi; çocuğunun okuldan korkması ve okula gitmek istememesidir. Korku tüm okula karşı olabileceği gibi herhangi bir çocuğa yada öğretmene, herhangi bir derse karşı olabilir. Bazı çocuklar anne-babalarından kendini sadece okula kadar bırakmalarını ister. Anne-baba çoğu zaman bu durum karşısında çocuğu okula göndermeyi başaramazlar. Bazı çocuklarda hiç okula gitmek istemez evde  kalmak ister.

Genel olarak okul fobisi olan çocuklar; kendine güveni olmayan, kendi kendine bir iş yapamayan, anne-babaya bağımlı çocukladır.  Özellikle ilköğretim okulu birinci sınıfta  okula başlarken anneden ayrılma güçlüğü gösterirler. Hemen hemen bütün okul fobisi olan çocuklar aile bireyleri dışındaki yabancı kişilerle sosyal ilişki kurmakta güçlük gösterirler ve utangaçtırlar. Daha aşırı hallerde bu çocuklar evden dışarı çıkmaktan kaçarlar ve devamlı üzüntülü  görünürler.

Çocukta okul fobisi bazen de bedensel yakınmalar şeklinde görülür. Mide bulantısı, kusma,  uyku bozuklukları  ve baş ağrılarından en sık olarakta karın ağrılarından yakınmalar görülür. Temelde psikolojik nedenlere bağlı bedensel yakınmalar o derece kuvvetli ortaya çıkar ki çocuk artık okul korkusundan yakınmaz. Bu durumda anne-baba çocuğunu okula göndermez, doktora başvurur böylece ilk aşamada okul fobisi ile çocuk doktoru ilgilenir. Bu muayeneler sonucunda bedensel bozukluğun olmadığı ortaya çıkınca çocuk tekrar okula gönderilir. Bu durumda çocuk doğrudan okul korkusunu gösterir aynı zamanda  anne-babaya  karşı  saldırgan ithamlar başlar.

Okul fobisi olan çocuklarda bedensel şikayetler genel olarak sabahları okula gitmeden önce  başlar yada  Pazar akşamları görülür. Çocuğun evde kalmasına izin verildiği yada tatil günlerinde bu tür şikayetler ortadan kalkar.

Okul fobisi ile okuldan kaçma birbiriyle karıştırılmamalıdır. Okul fobisi olan çocuklar okuldan korkarlar, bu korkularını bedensel yakınmalarla  maskelemeyle çalışırlar. Aşırı duygusallık gösterirler. Disiplin sorunları yoktur. Zeka seviyeleri genelde normal ve normalin üstündedir. Öğrenme  ve başarı durumu yüksektir. Çocuğun okula gitmemesinden anne ve babanın  haberi vardır. Oysa okuldan kaçan çocuklarda korku yoktur, bedensel yakınmalar çok seyrektir. Disiplin sorunu çok fazladır. Çocukta saldırgan davranışlar ve umursamazlık görülür. Bazen okul fobisi ile okul korkusunu birbirinden ayırmak güç olabilir. Çünkü aşırı okul fobisi sonunda çocuk okulda  başarısız olabilir.

Okul fobisinin  ortaya çıkışında aile içi ilişkiler de önemli rol oynar. Özellikle anne ile  çocuğun ilişkisi  üzerinde durmak gerekir. Ailede bir ölüm ya da  ağır hastalık görülürse  annenin çocuğu ile  olan duygusal ilişkisi artar ve aşırı koruyucu davranışlar içine girebilir.Bu tür çocuklarda anneden ayrılma korkusu vardır,bağımsız hareket etmede ve kendine yetmede  zorluk çekerler. Bunlar çocukta bedensel şikayetler şeklinde ortaya çıkar, aile çocuğun bedensel şikayetleri nedeniyle hasta olabileceğini ve okula gidemeyeceğini kabul eder.

Bu nedenle çocuğun okuldan uzun süre uzaklaştırılması sosyal ilişkilerini olumsuz yönde etkilemektedir. Çocukta suçluluk duygusu gelişir. Aşırı duyarlı olan çocuğun okula uyumu zorlaşır. Okul fobisi olan çocuk okula gitmek istemediğini çünkü arkadaşlarının kendisiyle alay edeceklerini ya da verilen dersleri anlamayacağını ileri sürer.

Okul fobisinin tedavisi için;çocuğun mümkün olduğu kadar çabuk ve tekrar okula devam edebilmesini sağlamak gerekir. Okula gitmeme ne kadar uzarsa  çocukta anne- babada oluşacak  diğer olumsuz psikolojik belirtiler artar. Çocuğun tekrar okula başlayabilmesi için bedensel  bir rahatsızlığının  olmadığı çocuğa, anneye ve babaya anlatılmalıdır.

               Anne-babanın çocuklarını okula göndermede kararlı olmaları bu kararı düzenli uygulamaları çok önemlidir.

            Ayrıca öğretmenlerin de bu tür problemlere daha duyarlı, anlayışlı ve yardımcı yaklaşımları problemin çözümlenmesinde oldukça yararlıdır.

Okul Fobisinin Oluşmasını Engellemeye Yönelik  Öneriler

•          Çocuğun okula gitmek istememesinin nedenlerini araştırın.

•          Çocuğa karşı tutumlarda aşırı koruyucu ve aşırı esnek olunmamalıdır.

•          Çocuğun bağımlı olduğu ebeveyn yerine okula diğer ebeveynin götürmesi sağlanmalı.

•          Çocuk okulda olduğunda kaygılandığı her ne ise o konuda belli bir güven kazandırılmaya çalışılmalıdır.

•          Okula gitmediği için çocuğu suçlamaktan kaçının.

•          Okula gitme konusunda aile üyelerinin kararlı ve ısrarlı olması gerekir.

•          Çocuğun okula gitmek istememesinde gerçekte organik kökenli bir rahatsızlık olup olmamasına dikkat edin.

•          Okul ortamı çocuk için okul fobisi oluşturuyorsa o zaman öğretmen sınıf içi etkinliklerini çocukların düzeyine uygun ve zevkli olmasına dikkat etmelidir.

•          Öğretmen çocuğun sınıf içinde mutlu olabilmesi ve sınıf ortamına katılımının sağlanması için destek olmalıdır.

•          Öğretmen çocuğa karşı anlayışlı olmalı ve zorlayıcı tutumlardan kaçınmalıdır. Öğretmen çocuğu okula biraz alıştırdıktan sonra ona görevler vererek önemini ve işlevini vurgular

Her şeyden önce bu tür problemler yaşandığında ilk elden rehberlik yardımının alınması ihmal edilmemelidir.

Uzman Psikolojik Danışman Abdulkerim IŞIK

    Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürü