Üstünlük Çabası ve Türk İnsanı (31.03.2016)

Aynı işi yapan aynı ülkedeki iki fabrikadan birincisinde herkese 200 tl maaş verilirken size 150 tl maaş verilecektir. İkinci fabrikada ise herkese 100 tl maaş verilirken size 125 tl maaş verilecektir. Siz hangi fabrikada çalışmayı seçerdiniz? Neden?

Yıllar önce ilginç bir soru sorulmuştu bana ve çok dikkatimi çekmişti;

Soru şu şekildeydi:

Aynı işi yapan aynı ülkedeki iki fabrikadan birincisinde herkese 200 tl maaş verilirken size 150 tl maaş verilecektir. İkinci fabrikada ise herkese 100 tl maaş verilirken size 125 tl maaş verilecektir. Siz hangi fabrikada çalışmayı seçerdiniz? Neden?

Bu soru Avrupa ülkelerinde savaştan sonra sorulan bir ekonomi sorusunun Türkiye’ye uyarlanmış hali. İnsanların çoğunluğu o dönem 125 tl ücret alabilecekleri ikinci fabrikayı tercih etmiş, gerekçe olarak da “ birinci fabrikadan daha az ücret alacağım ama bulunduğum ortamda en fazla ücret benim olacak” diyerek ego tatminini pragmatist düşüncenin daha üstüne yerleştirmiş. Bunun sebebi aslında savaşta ezilen halk bunu üstünlük çabası yerine üstünlük kompleksine dönüştürmüş olmasıdır. Birinci fabrikadan alacağı 150 tl daha çok işine yarayacakken 125 tl’yi tercih etmek, ego tatmini açısından daha doyurucu olmaktadır.

Aynı sorunun benim sosyal medya hesabımdaki araştırmalarım sonucunda bizim ülkemizdeki karşılığı ise daha farklı oldu. İnsanların çoğunluğu birinci fabrikayı seçtiler. Neden diye sorulduğunda ise cevaplar hayli ilginçti: “ Kimsenin gözü benim paramda olmasın” , “Herkesten az alayım sorun değil.” “Eğer 125 tl alacak fabrikada olsam kendimi kötü hissederdim, herkesin benden az alması beni sürekli üzerdi sırf bu yüzden diğerini yani 150 tl’lik fabrikayı seçiyorum”

Tüm bu cevaplar gösterdi ki ülke olarak daha orta düzey ve sağlamcı olduğumuzdur. İnsanlardan üstün olmaktansa eğer fayda sağlayacaksa bulunduğumuz ortamdakilerden daha az kriterlere sahip olmak yeterlidir. Yetişen yeni gençliğimizin bu soruya vereceği cevapları bir hayli merak ediyorum ben de. Çünkü yediği yemeği sosyal medyada paylaşan, beğeni üzerine kurulan sosyal medya arkadaşlığı, yardım etme duygusunu sevip yardım etme davranışında bulunmayan, yardım videolarını beğenip yardım videolarının aktörü olmayan bir neslin varlığı birçoğumuzu korkutuyor. Bilmeliyiz ki yukarıdaki soruya dengeli cevap veren neslin yeni yetişen aktörleri de en az ataları kadar psikolojik altyapısı sağlam yetişecek mayaya sahip.

Üstünlük çabamızın komplekse dönüşmemesi ama mantıklı kararlar alabilmemiz ümidiyle…