Uzun yıllar sürecek okul yaşantısının, kayıt olma ile başlayan ilk adımlarından itibaren olumlu ve güven verici bir ortam yaratılması çocuğun okula severek gelmesini büyük ölçüde etkileyecektir. Öğrencilerinizin yaşamında okula, öğretmene ve arkadaşlarına ilişkin ilk izlenimlerinin ayrı bir yeri olacaktır. Kuşkusuz ki, böyle bir ortamın yaratılmasında en büyük görev öğretmenlere, okul idarecilerine yani tüm okul personeline düşmektedir. Çocukların kendilerini güvende ve mutlu hissedebilecekleri, öğrenmeyi kolaylaştıran olumlu öğrenme ortamlarını yaratmak ve sürdürebilmek için aşağıdaki önerilerden faydalanabilirsiniz:

İLK GÜNLER

1. SINIFLAR İÇİN

KARŞILAMA

O 'Hoşgeldin!' Hediyesi: Okulun ilk günü yeni öğrencileriniz için, içinde bir kurşun kalem, bir sabun, bir çorap, bir oyuncak ya da bir şeker bulunan küçük bir 'Hoşgeldin!' hediyesi hazırlayabilirsiniz. Buradaki amaç, içten bir karşılamadır. Öğrencilerinize vereceğiniz hediye okulunuzun kaynaklarına göre değişebilir. Hatta bu konuda çevrenizdeki kaynakları harekete geçirebilirsiniz. Bu hediyenizi öğrenciler yerlerine oturduktan sonra sırayla dağıtabilir ya da onlar sınıfa girmeden sıralarının üzerine koyabilirsiniz.

ÖĞRENCİLERİ TANIMAK

Öncelikle kendinizi kısaca tanıtarak başlayın. Bu tanıtımda uygun bir ses tonu ile:

- adınızı, soyadınızı,

- yaşınızı, medeni halinizi, ailenizi,

- hobilerinizi,

- onlarla birlikte neler yapacağınızı,

- okulun neden var olduğunu anlatın.

Öğrencilerinizi ilk günden itibaren isimleriyle çağırmak çok önemlidir. Böyle¬likle öğrenciler kendilerini değerli hissedecekler ve kısa bir sürede ait olma duygusu geliştireceklerdir. Öğrenci oturma planını yaparak işinizi kolaylaştıra¬bilirsiniz.

O Tanışma: Öğrencilerin isimlerini öğrenmek için çeşitli tanışma oyunla¬rından faydalanabilirsiniz. Bunun için 'Eğitsel Oyun ve Etkinlikler' kısmına bakabilirsiniz.

a) 'Benim ismim' oyunu: Sınıfı altı kişilik gruplara ayırın. İçlerinden biri ismini söyler, yanındaki öğrenci önce birinci arkadaşının ismini sonra kendi adını söyler. Sonra gelen öğrenci ise ilk iki arkadaşının ismini sonra kendi ismini söyler. Tanışma oyunu en son öğrencinin diğer beş arkadaşının ve kendi ismini söylemesiyle son bulur.

b) Öğrenci sınıfın ortasına gelerek, adını ve en sevdiği şeyin adını söyler.
Diğer arkadaşları tarafından alkışlanır.

O isim Kartları

Malzeme: Beyaz, parlak olmayan karton, makas, keçeli kalem

Tanışma etkinliğini yaptıktan sonra öğrencilerinizle birlikte isim kartları hazırlayabilirsiniz. İsim kartları çeşitli büyüklükte ya da şekilde olabilir. 1. sınıf öğrencileri henüz okuma yazma bilmediğinden onların yerine isimleri sizin yazmanız gerekebilir, isimleri keçeli kalemle ve uzaktan okunabilecek büyüklükte yazın ve isim kartlarını dağıtın. Onlar da isim kartlarına istedikleri resmi yapıp boyayabilirler. Öğrencileriniz isim kartlarını yaptıktan sonra bunları sıralarının üzerine koyabilir, askılara takabilir (kabanını asacağı yer), yakalarına i I i şt i re bilirsiniz.

O Sınıf Kurallarını belirlemek: Sınıf içinde disiplini sağlamanın birinci adımı sınıf kurallarını öğrencilerle birlikte belirlemektedir. Eğer kurallar varsa karmaşa yoktur; kaygı yoktur; düzen vardır; öğrenmeye uygun bir ortam vardır. Çünkü kurallar, birlikte yaşamanın bir gereğidir. Küçük çocuklara kuralları öğretebilmek için oyunlardan yararlanın.

Tek ses kuralı: Söze şöyle başlayın: 'Çocuklar şimdi size bazı sorular soracağım. Söylediklerimi herkes duyuyor mu? (Öğrencilerinizden 'Evet' yanıtını alın). Peki beni neden duyuyorsunuz? Çünkü şimdi, şu anda bir tek ben konuşuyorum. Şimdi sizinle bir oyun oynayacağız. Ben elimi çırpınca yanınızdaki arkadaşınıza dönerek konuşmaya başlayacaksınız ve ben elimi bir kez daha çırpana kadar konuşmaya devam edeceksiniz. Hadi şimdi elimi çırpıyorum.' diyerek oyunu başlatın. Çocuklar kendi aralarında konuşurken siz de birşeyler anlatmaya devam edin. Bir süre sonra elinizi çırparak oyunu bitirin. Öğrencilerinize şu soruları sorun: Arkadaşınızı rahatça duydunuz mu? Benim neler anlattığımı duydunuz mu? Sınıftaki gürültü sizi rahatsız etti mi? Öğrencilerinizin yanıtlarını aldıktan sonra şunları deyin: 'Gördüğünüz gibi hepimiz aynı anda konuşursak birbirimizi duyamayız. Ben konuşurken sizler kendi aranızda konuşursanız benim söylediklerimi duyamazsınız. Oysa ki ben sizlerin beni duymasını istiyorum. Ya da sizler birşey söylediğinizde ben sizi duymak istiyorum. Öyleyse 1. kuralımız 'Tek Ses Kuralı'. Yani sınıfımızda her zaman tek bir ses olacak. Birisi konuşurken başka hiç kimse konuşmayacak.' İlk kuralınızı kartonunuza yazın. Sonra öğrencilerinize 'Bu kuralı hatırlamamız için neyin resmini yanına çizelim?' diye sorun veya yanınızda çeşitli resimler götürerek uygun resmi seçmelerini isteyin ve kuralın yanına yapıştırın.

Selamlaşma kuralı: Söze şöyle başlayın: 'Çocuklar okulumuzda, sınıfı¬mızda bir kural daha var. O da Selamlaşma Kuralı. Yani birbirimizi her gördüğümüzde 'Günaydın' demek, başımızla selam vermek, gülümse-mek ve ayrılırken 'Hoşçakal' demek gibi.'deyin ve sonra öğrencilerinize bu kuralın neden önemli olduğunu sorun. Sonra öğrencilerinize 'Bu ku¬ralı hatırlamamız için neyin resmini yanına çizelim?' diye sorun veya yanı¬nızda çeşitli resimler götürerek uygun resmi seçmelerini isteyin ve kuralın yanına yapıştırın.

Benzer şekilde 'Arkadaşlarımı koruyacağım' kuralı, 'Kendime bakacağım' kuralı, 'Çevremi koruyacağım' kuralı gibi kurallar belirleyebilirsiniz.
Bir kez daha kuralları hep birlikte tekrarlayın ve kartonunuzu herkesin görebileceği bir yere asın. İlerleyen günlerde başka kurallara gereksinim duyarsanız bunları da kartonunuza ekleyebilirsiniz. Yıl içinde kuralları gerektiği zaman tekrar etmek onların benimsenmesini ve uygulanmasını sağlayacaktır.

O Öğrencilerinizi yakından tanımak: Okulun ilk günleri her fırsatta öğrencilerinizle konuşun ve onları bireysel olarak tanımaya çalışın. Nasıl olduklarını, okula alışıp alışmadıklarını, okula nasıl gidip geldiklerini öğrenin. Evde ya da okulda her hangi bir sorunla karşılaştıklarında ya da bir gereksinimleri olduğunda sizinle konuşabileceklerini onlara sık sık hatırlatın. Kendilerini her hangi bir konuda ifade ettiklerinde bunu takdir edin. Böylelikle öğrencileriniz sizin onlarla gerçekten İlgilendiğinizi ve onlara değer verdiğinizi hissedeceklerdir. Ayrıca sorunları olduğunda size başvurabileceklerini bilmek kendilerini güvende hissetmelerine neden olacaktır.

O 'Biz' bilincini geliştirmek: Bir gruba ait olma ve 'Biz' bilincini geliştirmek bu yaşlarda çok önemlidir. Tanışma etkinliklerini yaptıktan ve kuralları belirledikten sonra öğrencilerinize 'Çocuklar bizim sınıfı belli eden anlatan bir ismi olsun.Sınıfımızın nasıl bir ismi olsun?' diye sorun. Öğrencileriniz sınıf için bir isim belirledikten sonra bunu büyük bir kartona yazın ve bir resimle süsleyerek sınıfınızın kapısına asın.

BÜYÜK SINIFLAR İÇİN: KARŞILAMA

O Hoşgeldiniz: Öğrencilerinizi kapıda karşılayarak onları yeniden görmekten dolayı çok mutlu olduğunuzu söyleyin.

TANIŞMA

O Sınıfınıza o yıl katılan yeni öğrencileriniz varsa kendinizi tanıtın ve onların sınıf arkadaşlarıyla tanışmalarını sağlayın.

KAYNAŞMA

O Isınma oyunları: Uzun bir yaz tatilinden sonra bir araya gelen öğrencilerinizin yeniden kaynaşmaları için aşağıdaki oyunlardan her hangi birinden faydalanabilirsiniz:

2. - 5. Sınıflar İçin:

a) Evet- Hayır Oyunu: Aklınızdan bir nesne tutun. Oyuna ilk başladığınızda, öğrencilerinizin oyunu öğrenmeleri açısından bu nesnenin sınıf içinde bir nesne olması iyi olur. Daha sonra her hangi bir nesne olabilir. Öğrencileriniz bu nesneyi tahmin etmek için size sorular soracaklar. Ama bu sorular yalnızca 'Evet ya da Hayır' şeklinde yanıtlanabilecek sorular olmalıdır. Örneğin: 'Tuttuğunuz şey kırmızı mı?' ya da 'Yumuşak mı?' gibi. Bu arada öğrencilerinize 'Hayır' yanıtlarının da 'Evet' yanıtları kadar çözümü bulmaya yardım ettiğini hatırlatın. Tuttuğunuz nesneyi kim bilirse nesne tutma sırası ona gelir. Siz de oyuna dahil olmalı ve tahmin etme hakkınızı kullanmalısınız.

b) İsim-Şehir Oyunu: Sınıfı 6'şar kişilik kümelere ayırın ve her küme için birer sözcü seçin. Her gruba dikey çizgilerle altı eşit parçaya bölünmüş A4 kağıdı dağıtın ve sözcülere 1. bölüme 'İsim', 2. bölüme 'Şehir',3. bölüme 'Ülke', 4. bölüme 'Hayvan', 5. bölüme 'Bitki' ve 6. bölüme 'Eşya' yazmalarını söyleyin. Sonra öğrencilerinize oyunu anlatın: 'Çocuklar şimdi sizlerle Isim-Şehir oyunu oynayacağız. Ben size bir harf söyleyeceğim ve sizler grubunuzla birlikte o harfle başlayan isim, şehir, ülke, hayvan, bitki ve eşya bulacaksınız. Bitki, çiçek adı, meyve ya da sebze olabilir' Puanlama her bir doğru sözcük için 10 olacaktır. Eğer farklı gruplarca aynı sözcükler bulunmuşsa herbir grup 5'er puan alacaktır. Puanları tahtaya yazın ve oyun sonunda kazanan kümeyi tahtaya çağırın ve alkışlayarak kutlayın.

c) iki doğru bir yanlış: Öğrencilerinize 'İki doğru bir yanlış' oyununu oynayacağınızı söyleyerek oyunu açıklayın: 'Ben şimdi size kendimle ilgili 3 şey söyleyeceğim. Bunlardan iki tanesi doğru bir tanesi de yanlış bir bilgi olacak. Sizin söylediklerimden hangisinin yanlış olduğunu bulmanızı istiyorum. Ama unutmayın sadece iki hakkınız var.' Çocuklar yanlış bilgiyi bulduklarında içlerinden birini seçin ve oyuna devam edin.

6. - 8. Sınıflar İyin:

a) Kör düğüm: 7-8 kişilik gruplardan daire olmaları istenir. Öğrenciler gözlerini kapatırlar ve ellerini ortaya uzatırlar. Her çocuk sağ eliyle herhangi bir eli, sol eliyle de başka bir eli tutar. Bir eli birden fazla el tutmamalı veya açıkta kalan el olmamalıdır. Çocukların elleri düğüm olmuş durumda gözlerini açarlar. Oyunun amacı, ellerini bırakmadan bu kör düğümü çözmektir. Grubun kazanması için, çocukların başlangıçtaki yöne doğru bakmaları şart değildir.

KURALLARIN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ

O Öğrencilerinizle beraber sınıf kurallarını gözden geçirin ve gerekirse ye¬ni kurallar ekleyin. Kurallarınızı her sene başında büyük bir kartona yazarak herkesin görebileceği bir yere asın. Yıl içinde kuralları gerektiği zaman tekrar etmek onların benimsenmesini ve uygulanmasını sağlayacaktır.

SINIFA YENİ KATILAN BİR ÖĞRENCİNİN UYUMU

Sınıfınıza herhangi bir dönemde yeni öğrenciler katılabilir. Bu öğrencilerin bir kısmı başka bir okuldan nakil yoluyla gelebilirler. Bazen de bir süre okula devam ettikten sonra okulu bırakan ve daha sonra eğitimlerini tamamlamak için geri dönen öğrenciler olabilir. Ne şekilde gelirlerse gelsinler sınıfa yeni katılan öğrencilerinizin, kısa zamanda sınıfa, arkadaşlarına ve okula uyum göstermeleri çok önemlidir.

NELER YAPABİLİRSİNİZ? İLK GÜNLER:

Karşılama ve tanışma: Yeni öğrencinize geldiği ilk gün, diğer öğren¬cilerinize yaptığınız gibi, bir 'Hoşgeldin!' hediyesi verebilirsiniz. Öğrencinizi elinden tutarak 'Çocuklar aramıza yeni katılan bir arkadaşınızı sizlerle tanıştırmak istiyorum. Arkadaşınızın adı Zeynep. Zeynep bundan son¬ra bizimle birlikte okuyacak. Şimdi herkesin sırayla Zeynep'le tanışmasını istiyorum.' deyin. Öğrencileriniz sırayla adını söylerken siz de yeni ge¬len öğrencinizle adını söyleyen öğrencinizin önünde durarak sınıfı gezin.

Isınma oyunu: Yeni gelen öğrencinin kaygısını azaltmanın bir yolu tanışma tamamlandıktan sonra eğlenceli bir ısınma oyunu oynamaktır. Böylelikle, daha ilk andan itibaren öğrencinizin sınıfla kaynaşmasını sağlayabilirsiniz. Sınıfa 'Bugün hangi oyunu oynayabiliriz?' diye sorun ve seçilen oyunlardan birini oynayın.

Okulu tanıtma: Sınıftan gönüllü olan bir veya iki öğrencinin yeni gelen öğrenciye okulu gezdirmesini ve tanıtmasını sağlayın.

Görev verme: Yeni gelen öğrencinizin sınıfınızdaki diğer öğrencilere verdiğiniz görevlere katılımını sağlamak, sınıfınızın bir bireyi olduğunu hissetmesi için ona yardımcı olacaktır. Bu görevler: tahtayı silme, yoklama yapma, sınıf kitaplığını düzeltmeye yardım etme vb. olabilir.

Yeni öğrencinizi tanıma: Ders yılı başladığında tıpkı diğer öğrencilerinize yaptığınız gibi, yeni öğrencinizi tanımak için zaman ayırın. Evde ya da okulda her hangi bir sorunla karşılaştığında ya da bir gereksinimi olduğunda sizinle konuşabileceğini öğrencinize sık sık hatırlatın. Kendisini her hangi bir konuda ifade etmesini yüreklendirin. Onun diğer öğrencilerinizle olan ilişkilerini gözlemleyin ve sınıfın yeni öğrencinizi kabul ettiğinden emin olun.

DESTEK GEREKTİREN KONULAR

Dersler: Eğer yeni öğrenciniz bir süre okulu bıraktıktan sonra yeniden okula dönmüşse arkadaşlarının seviyesine gelebilmesi için en çok derslerinde desteğe ihtiyaç duyacaktır. Ona bu desteği siz ve sınıf arkadaşları verebilir. Her gün derslerden sonra sizin bir iki saat onunla özel olarak ders çalışmanız onu kısa zamanda istenen seviyeye ulaştırmanın bir yolu olabilir. Ya da sınıfınızda dersleri iyi olan öğrenciler sırayla onunla birlikte ders çalışabilirler. Bu konuda büyük sınıftaki tanıdığınız, güvendiğiniz öğrencilerden de yararlanabilirsiniz. Ayrıca çevrenizde kampanya kapsamında çalışan gönüllülerden, bölgenizde bulunan ilgili sivil top
lum kuruluşlarından, gençlik merkezlerinden ve emekli öğretmenlerden de yardım alabilirsiniz. Unutmayın, ona bir şans daha vermek sizin elinizde.

Yaş farkı: Bir süre okulu bırakıp dönen öğrencinizin yaşı sınıftaki diğer öğrencilerden büyük olabilir. Fiziksel görünümü de yaşıyla doğru orantılı olarak farklı olabilir. Bu nedenle, sizin gelişim dönemlerini bilmeniz işinizi büyük ölçüde kolaylaştıracaktır. Ayrıca, diğer öğrencilerinizi yeni öğrencinizi farklılıklarıyla kabul etmeleri sizin yaklaşımınıza bağlı olacaktır. Bunu kolaylaştırmak için bireysel farklılıkların kabulüne ilişkin bir oyun oynayabilirsiniz. Örneğin kalem oyunu. Öğrencilerinize 'Çocuklar şimdi elinizdeki kalemlere çok dikkatli bakmanızı istiyorum. Ne renk? Üzerinde sayılar ya da şekiller var mı? Uzun mu, kısa mı, kalın mı, ince mi....'deyin ve bir süre alemlerini incelemelerine izin verin. Daha sonra kalemleri toplayın ve öğrencilerinize dönerek 'Elimde tutumuş olduğum bu kalemler ne işe yarar? Hepsi yazı yazamaya yarar değil mi? Kimisi ince, kimisi kalın kimisi kırmızı kimisi siyah yazar. Ama hepsi kalemdir ve yazı yazmak için kullanılırlar. Şimdi ben size kalemlerinizi geri vereceğim. Siz kaleminizi seçerken onun özelliklerini bildiğinizden doğru kale¬mi seçeceksiniz değil mi?'deyin ve kalemleri dağıtın.

ÖĞRETMENE NOTLAR:

Kuralların daha iyi işlemesi için yıl boyunca her Cuma son ders 'Bu hafta hangi kuralları öğrendik? Gelin birlikte tekrarlayalım' diyerek kuralları hatırlatın. Daha sonra 'Hadi gelin hafta sonu evimizde, mahallemizde, arkadaşlarımızla oynarken kuralları nasıl kullandığımıza dikkat edelim. Pazartesi döndüğümüzde bu konu üzerinde sohbet edeceğiz.' diyerek haftayı bitirebilirsiniz. Pazartesi öğrencilerinizle bu konuyu kısa bir süre için tartışın. Bu uygulamayı öğrencilere kazandıracağınız her bir yeni beceri için yapabilirsiniz.