Engel G’nin 1961 yılında yayınlanan makalesinde bu soruyu dile getirirken, ciddi bir yaralanma ya da yanma ne kadar travmatik bir olaysa, sevilen birinin kaybının da benzer şiddette travmatik bir olay olduğundan bahsetmiştir. Yara iyileşmesi için beden dengesinin sağlanabilmesi için nasıl bir iyileşme süreci gerekli ise, yas tutanın da denge durumuna dönebilmesi için belirli bir süreye ihtiyacı vardır.

Kişi herhangi bir kayıp yaşadığında denge durumuna yeniden dönebilmesi ve yas sürecini tamamlayabilmesi için tamamlaması gereken belirli aşamalar vardır. Kayba uyum sağlamanın 4 temel aşaması bulunmaktadır. Yas süreci tamamlanmadan önce yas tutan kişinin bu görevleri tamamlaması gerekir.

Yas sürecinde geçilen ilk aşama kayıp gerçeğini kabul etmektir. Bir kişi öldüğünde o kişinin ölümünün gerçek olmadığı düşünülür. Bu aşamanın zaman alması ile birlikte, cenaze töreni gibi ritueller kaybın kabullenilmesini kolaylaştırır. Ani ölümlerde, ölen kişinin bedeninin görülmediği durumlarda gerçeği kabullenme özellikle zor gelebilir. Yas sürecindeki ikinci aşama, yasın acısı üzerinde çalışmaktır. Yasın tamamlanabilmesi için bu acının yaşanması gereklidir. Kişinin acısını bastıran ya da engelleyen her şey yas sürecinin uzamasına neden olur. Çevre yas tutan kişinin duygularından rahatsız olup, yas tutan kişiye yas tutmana ihtiyaç yok mesajını verebilir. Bu tür mesajlar yaslı kişinin yas tutmaya olan ihtiyacının inkar edilmesine yol açabilir. Üçüncü aşama ise kaybedilen kişinin bulunmadığı bir ortama uyum sağlamaktır. Bu süreç, kaybedilen kişiyle nasıl bir ilişkide olduğunun ve kaybedilen kişinin geride kalanın hayatında nasıl bir rol oynadığı ile ilişkilidir. Yas tutan kişi, kaybedilen kişinin daha önce onun hayatında oynadığı rolün kaybına uyum sağlamalıdır. Dördüncü aşama ise öleni duygusal olarak yeni bir yere yerleştirmek ve yaşama devam etme aşamasıdır. Birçok kişi için en zor aşama budur. Bu aşamanın tamamlamasını engelleyen genellikle eski bağı bırakamamaktır.

Yasın bu dört aşamanın tamamlanmasının ardından son bulduğu belirtilmektedir. Bunun için ise kesin bir süre vermek mümkün değildir. Tamamlanmış yasın bir göstergesi kişinin öleni acı duymadan düşünebilmesidir. Kaybedilen birini düşünürken her zaman üzüntü hissedilebilir ama yas sonlandıktan sonraki üzüntü yas dönemindeki üzüntüden farklıdır. İnsanlar yaşama tekrar ilgi duymaya başladıklarında, kendilerini daha umutlu hissettiklerinde ve yeni rollerine uyum sağladıklarında yas süreci tamamlanmış olur.

Dr. Aytül Karabekiroğlu
Kaynak: www.cocukhayat.com